TECHNIFICERING

We staan op de rand van een betonnen bak. De bak heeft de grootte van enkele zwembaden en is een stuk dieper. De schemering is ingevallen. Een boer komt aanlopen, op weg naar huis. Hak op de schouder. We groeten elkaar. Af en toe schoffelt hij wat, loopt dan weer verder.

Deze boer krijgt nu nog irrigatiewater via het kanaal dat lángs de betonnen bak stroomt. Met de hak verdeelt hij het water over zijn veld. Grasland, aardappelen, mais, groente, fruit. Straks wordt het kanaalwater ’s nachts in de bak opgevangen en vandaaruit overdag via buizen naar de boeren geleid.

Dat water staat onder druk, zoals in een waterleiding. De boer sluit hier een sprinklerinstallatie op aan. Of slangen met gaatjes (druppel irrigatie). Op deze wijze worden veel (oude) irrigatiesystemen hier in de provincie “getechnificeerd”. Dit bespaart water, maar vergt wel een flinke investering, zowel vanuit de provincie, als vanuit de boeren.

De provincie Tungurahua draagt de kosten voor de betonnen bakken (reservoirs) en het buizensysteem naar de boer. Een deel van de “technificatie” wordt mede gefinancierd door internationale organisaties. Indien nodig verbetert de provincie ook nog de toevoer van water naar de reservoirs. De boeren dienen zelf sprinkler- of druppelirrigatiesystemen aan te schaffen.

Belangrijk is dat boeren in hetzelfde gebied (modulo) eenzelfde sprinklerkop (aspersor) gebruiken. Die keuze wordt gezamenlijk gemaakt. Eén en ander ná demonstratie van verschillende typen sprinklerkoppen. “Regantes definem el tipo de aspersor”, kopte het lokale dagblad La Hora onlangs. Het ging om boeren van een módulo genaamd Tunga-san Pedro.

De keuze van eenzelfde sprinklerkop is cruciaal, zo legt Gerben uit. Dit heeft te maken met waterrechten. Die liggen historisch vast en worden uitgedrukt in tijd (bv. uren per week) dat iemand recht heeft op het water dat door een kanaal stroomt. De boer krijgt in deze, oude situatie, relatief veel water in weinig tijd.

In de nieuwe situatie krijgt een boer geen water meer uit een kanaal, maar uit een buisleiding. De provincie rekent de waterrechten van de oude situatie óm naar de nieuwe situatie. In die nieuwe situatie krijgt de boer relatief weinig water gedurende wat langere tijd. De bestaande waterrechten blijven gehandhaafd. Mits niet de ene boer een grotere sprinklerkop gebruikt dan de andere.

De door de provincie verbeterde systemen worden voor beheer en onderhoud overgedragen aan zogenaamde Juntas de Agua (Verenigingen van Watergebruikers). De Juntas de Agua kennen een wettelijke basis. Ingeval meerdere boeren gebruik maken van water uit eenzelfde systeem móet er een Junta worden gevormd. In de Junta zitten dus alle watergebruikers (regantes). Grote en kleine boeren, arm en rijk.

De provincie Tungurahua kent ruim 250 Juntas. De grootste heeft 26.000 leden. De kleinste enkele 10-tallen. De leden van de Junta kiezen een president en dragen bij in de beheers- en onderhoudskosten.

Er zijn goed en slecht functionerende Juntas. De belangrijkste verklaringsfactor is meestal de figuur van de president. Functioneert de president goed dan functioneert de Junta de Agua ook goed. De beste persoon wordt niet altijd gekozen, omdat bij de verkiezingen ook politieke en sociaal-culturele factoren een rol spelen.

Is water belangrijk? Ja, zonder irrigatie geen landbouw hier in Tungurahua. Is landbouw belangrijk? Ja, ruim 40% van de beroepsbevolking werkt in de landbouw. De nationale regering heeft de provincies verplicht om een Plano de Riego de maken, een irrigatieplan. De prefect van Tungurahua is er trots op dat zijn provincie, als enige, al zo’n plan heeft.

De boer met de hak is uit het zicht verdwenen. We lopen nog een stukje langs het kanaal dat binnenkort droog zal vallen. De boer krijgt zijn water binnenkort via een buisleiding aangeleverd.